Sztuczna inteligencja staje się coraz bardziej obecna w różnych dziedzinach, w tym w prawie. Duże modele językowe zyskują na popularności jako narzędzia wspierające prawników w analizie dokumentów, tworzeniu pism procesowych czy ocenie ryzyka. Jednak z rosnącą rolą AI w prawie pojawia się pytanie o etykę tych technologii oraz o to, czy LLM mogą podejmować decyzje zgodne z zasadami etyki prawnej.
Etyka AI w kontekście prawa
Etyka prawna to zbiór norm i zasad, które regulują zachowanie prawników i innych profesjonalistów zajmujących się prawem. Obejmuje takie wartości jak prawdomówność, uczciwość, sprawiedliwość, niezależność, odpowiedzialność oraz szacunek dla praw człowieka. Każdy adwokat, sędzia czy radca prawny musi stosować te zasady w swojej pracy, aby zapewnić praworządność oraz przestrzeganie podstawowych praw i wolności obywatelskich.
LLM są w stanie analizować i interpretować ogromne ilości danych, co czyni je przydatnymi narzędziami w pracy prawników. Jednakże istnieje wiele ograniczeń, które mogą wpływać na ich zdolność do podejmowania decyzji zgodnych z etyką prawną. LLM opierają się bowiem na wzorcach w danych, co oznacza, że mogą nie rozumieć subtelności danej sprawy czy też danego kontekstu prawnego. Modele mogą być przy tym narażone na uprzedzenia, jeśli dane, na których zostały wytrenowane, są nieodpowiednie lub stronnicze. Oczywiście LLM mogą mieć także trudności z interpretacją przepisów prawnych i zasad etyki, co może prowadzić do błędnych decyzji.
LLM opierają swoje prognozy i decyzje na danych, na których były trenowane. Jeśli dane te zawierają błędy, uprzedzenia lub nie odzwierciedlają pełnego obrazu złożoności etycznych problemów, model może generować nieprawidłowe rekomendacje. Na przykład jeśli w danych treningowych znajdą się uprzedzenia dotyczące grup mniejszościowych, AI może generować decyzje dyskryminacyjne, co kłóci się z zasadami etyki prawnej.
Pomimo tych potencjalnych wad, LLM już dzisiaj są szeroko wykorzystywane przez prawników. LLM mogą być wykorzystywane do przeszukiwania i analizy umów, co pozwala na szybsze identyfikowanie potencjalnych problemów. AI może też pomóc w wyszukiwaniu informacji w doktrynie oraz orzeczeń, co jest istotne w procesie podejmowania decyzji przez prawników. Nadto, LLM mogą automatyzować niektóre procesy prawne, ale decyzje powinny być zawsze oparte na ludzkim osądzie. Tutaj widoczna jest zatem nierozerwalność narzędzi AI z ich kontrolą ze strony człowieka (w tym np. prawnika).
Etyczne wyzwania związane z LLM w prawie
Z uwagi na te kwestie, pojawiają się liczne wyzwania o charakterze etycznym dotyczące LLM i prawa. Pierwsze pytanie, jakie się nasuwa w tym przypadku to kto jest odpowiedzialny za decyzje podejmowane przez LLM? Czy jest to twórca systemu, użytkownik, czy sam model?
Oprócz tego, jak w praktyce można byłoby zapewnić, że użytkownicy rozumieją, na jakiej podstawie LLM podejmuje decyzje? Czy powinni mieć dostęp do informacji o danych, na których model był trenowany? Inne z pytań, jakie można zadać w tym przypadku, to jak budować zaufanie do systemów AI w kontekście prawa, gdzie podejmowane na podstawie odpowiedzi systemu decyzje mogą mieć poważne konsekwencje?
W miarę jak technologia AI będzie się rozwijać, konieczne będzie wkrótce odpowiednie opracowanie ram etycznych, czyli stworzenie jasnych zasad dotyczących stosowania AI w prawie, które uwzględniają wszystkie aspekty etyki. Sami prawnicy powinni być zaś szkoleni w zakresie wykorzystania AI oraz jego ograniczeń, aby mogli podejmować świadome decyzje w tym zakresie. Kluczowa może się okazać także współpraca między technologią a prawem, tzn. współpraca pomiędzy specjalistami IT, prawnikami i etykami w celu opracowania systemów AI, które będą zgodne z zasadami etyki prawnej.
Z uwagi na to, chociaż AI może wspierać procesy prawne, to podejmowanie ostatecznych decyzji o charakterze etycznym wymaga ludzkiej intuicji, doświadczenia i zrozumienia konsekwencji społecznych. W obszarze prawa, zwłaszcza tam, gdzie występują złożone konflikty między wartościami moralnymi (np. w prawie karnym, prawach człowieka czy sprawach cywilnych dotyczących rodzin), decyzje AI mogą być niewystarczające lub wręcz błędne, jeśli nie są odpowiednio nadzorowane.
LLM mają zatem potencjał, aby wspierać prawników w ich pracy, jednak decyzje podejmowane przez te systemy nie mogą być traktowane jako zastępstwo dla ludzkiego osądu. Etyka AI w prawie wymaga złożonego podejścia, które uwzględnia zarówno technologię, jak i aspekty moralne i prawne. Aby LLM mogły skutecznie wspierać system prawny, konieczne jest, aby działały w ramach jasnych zasad etyki, które zapewnią sprawiedliwość, przejrzystość i odpowiedzialność.
Odkryj jak system AIssistant.it z pomocą narzędzi AI może przyspieszać codzienne zadania i procesy w Twojej firmie – https://aissistant.it/pl/kontakt/
Graphics by: Microsoft Designer AI
